MJO meets KCA jazz composers - verslag door Lennert Baerts

Als kunstenaars hebben we de morele plicht om mensen met elkaar te verbinden.  

Dit is een van de vele statements van mijn recent overleden docent en mentor Wim Henderickx, die mij altijd zullen bijblijven. In zijn lessen hield Wim meermaals een vurig betoog over de rol die de kunst, en in het bijzonder de muziek, dient te vervullen ten aanzien van de samenleving.

Tot die rol behoort ook het ondersteunen van de nieuwe generatie en het creëren van kansen voor jong professionelen. Toen ik begin 2021 naar het Muze Jazz Orchestra stapte met het idee een samenwerking aan te gaan met mijn compositieklas aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen, moesten zij daar geen seconde over nadenken. Hun antwoord: “Wij moeten dat project doen, zo simpel is dat. De lab-functie staat in onze statuten beschreven en behoort tot ons DNA.” Het engagement van dit orkest blijft mij, en soms hen zelf, telkens opnieuw verbazen.

Tijd voor een korte flashback. In 2019 stapte ikzelf met een nieuwe compositie “Times Change And So Must I” naar het Muze Jazz Orchestra. Mijn eerste compositie voor dergelijke bezetting. Na een goed intern overleg van hun kant besloten ze mij de mogelijkheid te geven om een nieuw repertoire voor hen te laten componeren. Deze kans die ik van het orkest kreeg is tot op heden een van de meest impactvolle en bepalende geweest die ik in mijn creatieve loopbaan heb gekregen. Uit eigen ondervinding weet ik dat dit soort kansen uiterst essentieel zijn voor de artistieke ontplooiing van een musicus.

Wat maakt dit dan zo essentieel? Vandaag de dag componeren compositie studenten in de meeste gevallen louter en alleen voor het realiseren van de partituur. Velen van hen zullen nooit een uitvoering van hun werk horen. Dit betekent dat het proces niet afgerond is. De uitvoering was voor ons vereiste nummer één en dit rendeerde ook.

Met twee fantastische partners als CC Muze Heusden-Zolder en Jazz-club Hnita uit Heist-op-den-Berg wisten we meteen twee concerten te verzilveren. Deze concerten deed het harde werk van mijn studenten ook alle eer aan. Het werden twee onvergetelijke avonden met mooi gevulde zalen en een geweldige respons van het publiek.

Maar het is het proces en de dialoog tussen de studenten en het orkest, ook een dialoog tussen verschillende generaties, die het belangrijkste was. Vele van de studenten hadden nog nooit iets gecomponeerd, sommigen hebben zelfs geen ervaring met bladmuziek. Het eerste ontmoetingsmoment tussen hen en het orkest was voor vele dan een openbaring. Wat is een partituur? Wat heeft de uitvoerder nodig? Wat zijn de juiste dynamieken voor drums? Hoe hoog speelt een trompet? Hoe lay-out ik een partituur? Allemaal stuk voor stuk goede vragen die je je als professioneel kunstenaar dient te stellen.

In januari begonnen de studenten aan hun compositie-proces. Doelstelling 1: maak een schets voor nonet tegen februari. Onder het motto “Laat ze maar tegen de lamp lopen” hielden we een allereerste sessie waar ze vrij mochten experimenteren met het orkest. Het orkest op hun beurt kwam met fijne feedback op de proppen, zij zijn niet enkel geweldige musici maar ook fantastische pedagogen met bakken ervaring.

In de volgende twee sessies werd er naarstig gewerkt aan een volledige versie van de partituur. Samen met het orkest vijlden de jonge componisten tijdens elke sessie een beetje bij aan hun werk. Het project gaf de kans aan vijftien componisten met totaal verschillende afkomst (van Turkije tot Italië en de Verenigde Staten) om hun compositorische tools aan te scherpen. Het resultaat was er: twaalf prachtige en totaal verschillende composities.

Het Muze Jazz Orchestra wist deze twaalf composities in twee sessies volledig in te studeren. Voor zij die hun afvragen hoeveel tijd dat eigenlijk is, dat is 40 minuten per compositie. Dit kan enkel alleen verwezenlijkt worden als elk van de musici thuis even gedreven aan de slag gaat met de muziek als op de repetitie. Ook dit getuigde van het belang dat het orkest hecht aan de compositie van deze studenten.

Als docent zag ik jonge kunstenaars openbloeien, boven zichzelf uitstijgen -maar ook met zichzelf in de knoei liggen. Componeren is een uiterst confronterende bezigheid. Dat wit blad ligt steeds op jou te wachten tot jij er betekenis aan geeft. De torenhoge verwachtingen die vandaag op jonge kunstenaars gelegd worden zijn eigenlijk niet meer acceptabel. Ik voel als docent dat dit weegt. Maar dankzij deze veilige maar professionele omgeving die we voor hun met het orkest hebben gecreëerd heb ik het gevoel dat iedereen gegroeid is en ook zijn persoonlijke demonen voor een stukje heeft kunnen overwinnen.

En als fijne proloog voor dit verslag: de kritische vraagstelling als indicator van de eeuwige evoluerende en zoekende kunstenaars. Na de laatste uitvoering overhoorde ik een gesprek tussen groepje studenten en enkele musici van het Muze Jazz Orchestra. Ze waren guitig aan het na-palaveren over partituren en hoe ze op papier te zetten. De vraag: “Leest een saxofonist liever mollen of kruisen?” Heerlijk, deze eerste editie is geslaagd!

Lennert Baerts

EDITIE 1 (2022-2023)

Uitvoerders:

Gustavo Jaramillo (trompet), Lieven Cambré (alt sax), Koen Nys (tenor sax), Tom Van Dyck (bariton sax), Bart de Lausnay (bastrombone), Marco Cirone (gitaar), David Demuynck (rhodes en piano), Rob Vanspauwen (contrabas en e-bass) en David La Mela (drums).

Composities:

Yentl Verborgt (zang) – Illusions / Alexander Baboian (gitaar) – Twilight Shadow Of Black Alleycat Blues / Elias Nieuwejaers (alt sax) – Found / Flor Wellens (piano) – The Wondering Wanderer / Philip Brodzinski (gitaar) – Ups and Downs / Léa Kadian (gitaar) – Minor Blues 5/4 (?) / Michiel Los (gitaar) – Flarden / Lukas Jouck (drums) – Lucky Luke / Miel De Coninck (piano) – Shake it! / Luigi Chiapparino (e-bass) – Four Or Seven / Robrecht Lasoen (bastrombone) – Pieces Into A Whole